Irlandia. Dzień drugi - 11 czerwca 2013

Zachęcona przez wczorajszych podpuszczaczy i prowodyrów, którzy podkręcali mnie "dawaj więcej, dawaj dłużej, pisz, pisz, pisz!" wzięłam sobie to do serca. Dzisiejszy post powstał jako połączenie notatek z podróży, które prowadzi MójCiOn, z moimi zdjęciami. Będzie długo, będzie obficie, a to dopiero drugi dzień... :-)
Ciekawa jestem, czy ktoś to faktycznie będzie czytał... Kiedy skończę swoje sprawozdanie, chyba zrobię Wam klasówkę, moi drodzy czytacze. Proszę się nie oburzać, udział w klasówce będzie całkowicie dobrowolny. To proste, można będzie nie brać w niej udziału, ale kto nie weźmie, zostanie po prostu... wydziedziczony! :-))

Miłej lektury. :-)

(...) O dziesiątej umówiłem się z Rafałem, że zawiezie mnie na lotnisko do wypożyczalni samochodów. Po śniadaniu zdążyłem jeszcze przejrzeć mapy i przewodnik i w związku z widocznymi przebłyskami słońca postanowiłem, że pojedziemy do Gap of Danloe. Rafał zabrał nas punktualnie i po przejechaniu 15 km byliśmy w Avisie. Wzięliśmy najmniejsze i najsłabsze autko - Toyotę Yaris 1,2 litra za 180 € na pięć dni. Przestawienie się na lustrzany układ sterowniczy zaczęło się niefartownie od mojego ustawienia do zdjęcia. Dopiero kiedy Gosia* pstryknęła fotę, Rafał zapytał: A wiesz, że po złej stronie stoisz? Uśmialiśmy się, bo faktycznie łokieć oparłem o maskę po stronie pasażera (czyli po lewej). 

Po sprawdzeniu świateł nastąpiło pierwsze ruszenie. Mimo dużego stresu poszło bezbłędnie, chociaż dziwnie było przekładać biegi lewą ręką i szukać wstecznego lusterka z lewej, a nie z prawej strony. Rafał, robiąc za pilota, wyprowadził nas z parkingu i wjechaliśmy na szosę. Umówiliśmy się z Gosią, że przy każdym skręcie będzie krzyczała "na moją, na moją!", co miało oznaczać, że mam się trzymać lewej, po której ona siedzi. Zadziałało - ani razu nie wjechałem pod prąd. W miarę spokojnie przejechaliśmy te 15 km do ośrodka.

W domku przy kawie z Rafałem omówiliśmy możliwe trasy na dzisiaj i jutro oraz kierunki wyjazdu z ośrodka (zawsze "na moją, na moją!"). Tuż przed wyjazdem odwiedziła nas Agnieszka z Rysiem-Misiem i w ramach zawiązywania relacji, ku mojej wielkiej radości, udało mi się wziąć jego piłkę i wykopać ją daleko w celu aportowym. 

Rysiu pomknął ochoczo za piłką, ale niestety wrócić do mnie już nie chciał. Wolał bezpieczny azyl w bagażniku swojego auta (!) - dosłownie wskoczył tam i dyszał zadowolony. 

Kiedy próbowałem podejść i ponownie zabrać piłkę, skulił się zatrwożony. Biedny psiak, musiał być bardzo źle traktowany przez poprzednich właścicieli i ta trauma tkwi w nim, ujawniając się w każdym kontakcie z obcą osobą. Mam nadzieję, że w ciągu następnych kilku dni zdołam uzyskać choć odrobinę jego zaufania. Jest cudnym kudłaczem i fajnie byłoby się z nim poczochrać.

Po krótkiej rozmowie z Agnieszką i Rafałem nadszedł czas na samodzielną jazdę do Gap of Danloe. W orientacji miał mi pomóc nawigator GPS pożyczony od Rafała. Pierwsze skręty i skrzyżowania pokonywane według zasady "na moją, na moją!" pokonaliśmy bez zakłóceń i szybko, bo po kilku kilometrach zatrzymaliśmy się u pierwszego celu.

Był to lokalny cmentarz. Usytuowany jest na wzniesieniu z widokiem na miasto, jakby rolą zmarłych było czuwanie nad jego bezpieczeństwem. Nad cmentarzem górują ruiny Aghadoe Church - kościoła datowanego na XII wiek, zbudowanego z kamienia, podobnie jak wiele innych obiektów lokalnej architektury (zarówno zabytkowej, jak i współczesnej). Ponoć jego poprzednikiem był kościół drewniany, datowany na VII wiek, a więc niemal z początków chrześcijaństwa w Irlandii. Z kamiennej wersji kościoła do dzisiaj zachowały się jedynie ściany szczytowe i boczne, portal wejściowy oraz wąskie, ale wysokie otwory okienne w ścianie wschodniej. 

Łuki nad otworami w prosty sposób skonstruowano z ułożonych na ścisk płaskich łupków o naturalnych kształtach, zaś pionowe części ościeży zostały obrobione przez kamieniarzy i ułożone w stosownym porządku w kolumnę ościeżnicy. Pozostałe części ścian wypełniono naturalnym, nieobrabianym kamieniem na wapiennej zaprawie. We wnętrzu kościoła mimo braku zadaszenia umieszczone są grobowce, z których najwcześniejsze, dające się odczytać, kryją zmarłych z XVIII wieku. 

Nieopodal kościoła stoją ruiny jego rówieśniczki - baszty na planie okręgu, skonstruowanej również z nieobrabianego kamienia. Otaczająca obie ruiny nekropolia dzieli się na trzy sektory. 

Najbliższy zabytkowemu kościołowi jest oczywiście najstarszym sektorem. Znajdowaliśmy tam nagrobki z XVIII wieku, co nie wyklucza jeszcze starszych, ponieważ wiele płyt jest całkowicie nieczytelnych. Porozrzucane dosyć chaotycznie pośród wysokiej trawy, pochylone w różne strony, a niektóre nawet leżące, stanowią znakomite dopełnienie czuwających nad nimi ruin kościoła i baszty. Wiek tej części cmentarza wprowadza odwiedzających w kontemplacyjny nastrój. 

Kolejny sektor to groby z XX wieku, a także współczesne. Charakteryzują się kwadratowym planem o długości każdego boku ok. dwóch metrów, obwiedzionym kamiennym krawężnikiem i wypełnionym grysem w różnych barwach. Od wschodniej strony każdego grobu wystawiona jest płyta nagrobna opisana nazwiskiem zmarłego oraz datą śmierci (bez daty urodzenia). Częstym dodatkiem jest poetyckie epitafium autorstwa bliskich zmarłego (nie tylko rodziny, ale też przyjaciół). Wzruszyły nas niektóre teksty, bardzo osobiste i pełne bólu. 

Ciekawostką jest fakt, że w odróżnieniu od naszych nekropolii krawężniki sąsiadujących pól nagrobnych stykają się ze sobą, nie zostawiając bocznego przejścia. Tak więc chcąc przejść do innej alejki, trzeba obejść cały rząd. 

Trzeci sektor, jeszcze niezapełniony, a wręcz w większości wolny i obsiany trawą, to współczesne groby. Tu miejsce pochówku znaczą jedynie pionowo ustawione płyty nagrobne, podobnie jak na amerykańskich cmentarzach. Płyty podobne kształtem do tych ustawianych na polskich współczesnych grobach w porównaniu do starszych, zmurszałych i oryginalnych formą sąsiadów wydały nam się banalne. 

To, co przyciąga nas w nekropoliach, to wyczuwalna wielopokoleniowa czasoprzestrzeń, silne doświadczenie jednego z ważniejszych aspektów życia - sztafety tradycji i genetycznego continuum, duchy przodków w miejscu ich ostatniego pożegnania. Współczesność i banał formy to martwość nekropolii. Życie nekropolii to wyczuwalna w formie i treści obecność wielu minionych pokoleń. Pożegnaliśmy Aghadoe Church w skupieniu, dodając je do naszej kolekcji cmentarzy różnych tradycji.

Po wyjściu z cmentarza zatrzymaliśmy się jeszcze przy położonym niedaleko punkcie widokowym na jezioro Lower Lake (irl. Lough Leane). Widok na rozległe jezioro, na brzegu którego leży goszczące nas Killarney, to przestrzeń zasysająca i zawracająca w głowie swoją głębią i rozległością. Doprawdy trudno ocenić oglądane z najwyższego po tej stronie jeziora punktu, jakie odległości dzielą nas od miasta i od drugiego brzegu. Pewne wskazówki, jako małe punkty odniesienia o znanej skali, dają jedynie łodzie i statki kursujące między brzegami jeziora i wieloma rozległymi wyspami na nim położonymi. Widok zamyka znajdujący się po przeciwnej stronie Park Narodowy Killarney i pochylone nad nim od południa góry Tomies, Purple, Sheby oraz Tore.

Po opuszczeniu punktu widokowego wykonałem kolejne praktyki prowadzenia pojazdu po niewłaściwej stronie drogi, siedząc na niewłaściwym fotelu, zmieniając biegi niewłaściwą ręką (niejednokrotnie szukałem drążka zmiany biegów prawą ręką, trafiając na butelkę coli sterczącą w kieszeni drzwi), a także znajdując odbicie wstecznego lusterka po niewłaściwej stronie (chwilę mi zabierało zorientowanie się, co ono właściwie mi pokazuje). Żona moja, też jakby nie z tej strony, krzyczała co chwilę "na moją, na moją!".

Szczęśliwie jednak i z coraz większą pewnością siebie dotarliśmy do punktu głównego naszej dzisiejszej wyprawy - Gap of Danloe, a konkretnie do miejsca startu wypraw - do wyboru: pieszych, rowerowych, konnych (wierzchem lub bryczką) przez uroczą dolinę wiodącą właśnie do przełęczy Danloe. 

Droga do przełęczy liczy kilka kilometrów, mijając kilka malowniczych, dzikich jezior opasanych łąkami o zielonych, brunatnych i żółtych trawach. Zabudowań niemal nie ma, chociaż dolina nie jest częścią Parku Narodowego. Urokiem tego szlaku są pasące się muczące, rżące i beczące zwierzaki. 

Jednocześnie z tego samego zwierzęcego powodu szlak ma upierdliwy mankament - wszystkie pastwiska są opasane płotem, więc całą przyrodę, łącznie z jeziorami, podziwiamy z dystansu, idąc wąskim asfaltowym korytarzem. 

Nie wiadomo ostatecznie, kto tu jest zagrodzony, a kto wolny. Trochę jak zakupy w Ikei - wytyczonym traktem do kasy. No właśnie, z powodów kondycyjnych do "kasy", czyli do przełęczy, nie dotarliśmy. Zawróciliśmy w miejscu, gdzie asfalt zagina się w górę, zamieniając się w serpentynę meandrującą do kuszącego z dala przełomu między dwiema górami. 

W takich chwilach trzeba sobie zmniejszać dysonans poznawczy formułkami typu "przynajmniej będzie po co tu wrócić". My jednak poszliśmy na turystyczną bezczelność i automobilowe grubiaństwo. Postanowiliśmy wspiąć się na przełęcz mocą ok. 60 koni mechanicznych naszego rachitycznego autka. Oczywiście po zmechanizowaną pomoc należało wrócić te kilka kilometrów, które już przebyliśmy per pedes. Nasze nogi zajęczały solidarnie, ale równie zgodnie zawróciły, woląc iść te kilka kilometrów w dół, niż wspinać się na wyższe partie przełęczy. Pocieszając się, że nasza słabość jest świadectwem naszego człowieczeństwa, dotarliśmy do parkingu zasileni batonami z czekolady. A tu spotkała nas przykra niespodzianka. 

Otóż lobby dorożkarskie (eufemistycznie nazywając tę związkową grupę) wystawiło na wjeździe w dolinkę straż, która zabroniła nam wjechać w głąb, tłumacząc uprzejmie, z ustawionym przed maską auta guardianem, że jest wyraźny zakaz opisany na widocznej przed nami tablicy. Chwilę próbowałem dowodzić znajomości angielskiego, tłumacząc równie uprzejmie, że słowo primarily nie oznacza wyłączności lecz pierwszeństwo, ale ponieważ panowie lobbyści w końcu ratowali nasz honor pieszego turysty, a ponadto byli w grupie, w której każdy wydawał się wyższy i cięższy ode mnie, a akcja działa się na terenie Irlandii, a nie Biskupina we Wrocku, postanowiłem dżentelmeńsko ustąpić.

Tak zaczął się ostatni, niezwykle emocjonujący rozdział naszej dzisiejszej wyprawy. Dzięki stanowczości związkowców bryczek musieliśmy znaleźć skuteczny objazd prowadzący do wcześniej obranego celu. Z pomocą mapy i nawigatora GPS wytyczyliśmy szlak wiodący od parkingu na zachód od Gap of Danloe i następnie skręcający na południe, aby złączyć się mniej więcej z Gap of Danloe u jej południowego wylotu. Chcieliśmy w ten sposób przechytrzyć strażników północnej bramy do doliny i wedrzeć się na przełęcz naszą mechaniczną bestią od południa. Ciekawie zrobiło się od samego początku. Ledwie skręciliśmy na zachód, znaleźliśmy się na drożynie szerokości naszego małego autka, obrośniętej gęsto z obu stron krzakami i meandrującej jak Amazonka u źródeł. Z hasła "na moją, na moją!" nic nie zostało, bo nie było "mojej" ani "twojej". Cała szerokość jezdni była "nasza", tzn. Gosi, moja i każdego ewentualnego pojazdu jadącego nam na spotkanie. Obraliśmy limit prędkości na poziomie ok. 20 km/h, a moim zadaniem było teoretyczne powtarzanie odruchu skrętu w lewo w przypadku spotkania czegokolwiek vis á vis. W tak stresującej sytuacji mogło mi się przecież zdarzyć odruchowe pójście w prawo - wprost na czołówkę. Kolizyjną sytuację ratowały zlokalizowane co kilkaset metrów wątłe mijanki, przy których zatrzymywaliśmy się, regulując oddech i ocierając pot z czół. Szczęśliwie zadupie było tak zadupiaste, że na odcinku kilkunastu kilometrów tego obustronnego buszu spotkaliśmy tylko kilka pojazdów, których kierowcy zachowali wystarczającą przytomność i albo oni, albo my wycofywaliśmy się do najbliższej mijanki. 

Po skręcie na południe i wyjechaniu na otwartą przestrzeń czułem się po lewej stronie jezdni jak zawodowy taksówkarz z Dublina z trzydziestoletnim stażem. Co prawda jezdnia wciąż była, że tak powiem - singlowa, ale można było dostrzec czołówkowe zagrożenie z daleka i obrać najbliższe poszerzone pobocze na chwilowy azyl. 

Po wyjeździe z gęstego buszu roztoczyły się przed nami bezkresne, falujące miękkimi zboczami krajobrazy, pełne traw i obrośniętych zielenią i brunatnością głazów. Kilkakrotnie podziwialiśmy wspinającą się przed nami lub opadającą drogę ginącą za zakrętami i pojawiającą się w dalszej perspektywie, i znów ginącą, i tak wielokrotnie. 

Dzikość tych miejsc (przez kilkanaście kilometrów nie natknęliśmy się na żadne zabudowania), ich koloryt, falujące miękko zbocza okolicznych gór, a na nich falujące z wiatrem trawy i cisza zmącona jedynie szumem wiatru dawały poczucie jakiejś pierwotności, były autorskim przedstawieniem natury mówiącej nam: zobaczcie, taka dla was kiedyś byłam. 

W mojej ateistycznej głowie rodziły się zaś kąśliwe pytania typu: A więc na pewno? To wszystko jest tylko czystym przypadkiem? Sama fizyka i chemia? Zadziałały tu jakieś magiczne siły. Włączył się mechanizm powodujący, że kiedy zostawiamy za sobą nasze codzienne zobowiązania i troski, kiedy, choćby na krótką chwilę, pozwalamy sobie zostać wędrowcami bez źródła i celu, wtedy dajemy szansę na pojawienie się niepowtarzalnego poczucia wolności i zachwytu nad ożywionymi i nieożywionymi formami naszego ziemskiego świata. Wtedy, w oddaleniu od cywilizacyjnego zgiełku i chaosu, nawet w tak sceptycznej jak moja głowie może zakiełkować ziarno pokory wobec niepoznawalnej siły sprawczej tego, co stanowi nasze naturalne środowisko.

Cdn.

*Tak mówi do mnie mąż - to pewnie dlatego, że tak właśnie naprawdę mam na imię. ;-)