"Dobre dziecko" Roma Ligocka

Przeczytałam nową książkę Romy Ligockiej pt. Dobre dziecko. Jestem pod jej wielkim wrażeniem. Pierwsze słowo, jakie mi się nasuwa, to: szacunek. Czuję wielki szacunek za zmierzenie się z tak trudnym tematem, jakim jest powrót do swojego dzieciństwa. Za zrobienie tego bez lukru, bez usprawiedliwiających znieczuleń. Za opisanie rzeczywistości swojego okresu dorastania, za powrót do swoich trudnych i bolesnych emocji. 

„Umiem tylko kochać. Nie umiem być kochana” - pisze o sobie autorka. Czy po przeczytaniu jej wspomnień łatwiej mi to zrozumieć? Oczywiście. Mocno przeżyłam historie z życia Pani Romy i domyślam się, jak one na nią wpłynęły. Książkę czyta się szybko. Napisana jest prostym językiem, który wzbudził we mnie całą gamę uczuć. Wielokrotnie musiałam lekturę odkładać na bok, poruszona siłą jej emocjonalnego przekazu. Choć od tamtych wydarzeń minęło już ponad pół wieku, to nadal mają porażającą siłę. 

Wyobcowanie, samotność tej dziewczynki, która czuła się często zawalidrogą w życiu mamy, przeszkodą na jej drodze do szczęścia odkopała we mnie pokłady współczucia. Można śmiało nazwać to piekłem dorastania, podczas gdy, wydawałoby się, to prawdziwe piekło w postaci wojny i getta jest już za nią. Nierozumiejąca tego, co dzieje się z jej mamą, narażona na spadające znienacka nieprzyjemności za sprawą romansu matki z żonatym mężczyzną, czuła się przez nią odepchnięta. Co najtrudniejsze, próby samobójcze podejmowane przez mamę uczyniły z Romy jej strażniczkę. Jakie to trudne zadanie dla dziecka! Pilnować własnej matki, aby nie odebrała sobie życia! Jak bardzo Roma czuła się pominięta i dla niej nieważna, skoro ta chciała ją osierocić i zostawić na pastwę losu. Oczywiste jest dla mnie, że mając 10 lat, nie była w stanie nazwać swoich uczuć i zaakceptować ich. Tym bardziej cierpiała. 

Czy może dziwić, że w takiej sytuacji dziewczyna radziła sobie, jak umiała, czyli np. odmawiając jedzenia i wpadając w anoreksję? Wyobrażam sobie, jak można nie chcieć czuć tych wszystkich niezrozumiałych dla dziecka emocji. Łatwiej zagłuszyć je głodem. Łatwiej wydaje się nawet umrzeć z głodu, niż być na wakacjach z panią Heleną. To znamienne, że takie najtrudniejsze przeżycia mogą przypomnieć nam się po wielu latach. Tak było w przypadku tego wakacyjnego wyjazdu z p. Heleną, gdzie Roma została w swoim rozumieniu zesłana, aby matka "też sobie pożyła", bo przecież "też była człowiekiem". Wizja i uczucia z tamtych dni wróciły do autorki podczas pisania tej książki. Po 50 latach...  Wróciła trauma tamtego potraktowania jej przez osobę skostniałą, kompletnie nieempatyczną, a także wyznawczynię tzw. czarnej pedagogiki, wg której należy dziecko upokarzać, okłamywać i traktować jak przedmiot, aby wychować je na wartościowego człowieka. Mocno przeżyłam ten fragment książki.

Istnieją też miłe momenty w życiu małej Romy. Takie są dla niej wspomnienia wspólnych chwil przy radiu, które spędziła razem z matką. To takie nieczęste chwile wzajemnej bliskości. Roma pamięta, jak siadały obie przy drewnianym odbiorniku obitym żółtym materiałem i czekały na transmisję z zawodów jazdy figurowej na lodzie.  Potem uruchamiały wyobraźnię: "Ty sobie wyobraź jak oni skaczą! Ty sobie wyobraź..."

Może dzięki takim chwilom dziewczynka posiadła umiejętność przenoszenia się w ulubiony świat wyobraźni, w świat książek i rysunku. Również lektura pamiętnika jej babci Anny Abrahamerowej, który jest pamiątką pięknego, czystego i bogatego przedwojennego życia żydowskiej rodziny jej taty, jest dla Romy ucieczką od rzeczywistości, próbą radzenia sobie z trudnymi uczuciami.

To mądra i odważna lektura. Książka, która wyrasta z osobistych przeżyć. Porywa za serce. Ilustruje, że nie da się od siebie uciec. Pokazuje, że traumy i nienazwane uczucia z naszych najwcześniejszych lat mają wpływ na całe nasze życie. Pani Roma Ligocka pokazała to w sposób finezyjny, jednocześnie patrząc na swoje życie z dystansu. Nie oceniając, nie atakując, zajmując się tylko i wyłącznie swoimi uczuciami. Dając sobie do nich prawo. To niełatwe. To obnażenie przed innymi najbardziej intymnej strefy swojego życia. Jestem pewna, że napisanie tej książki to oczyszczający i ważny krok w życiu autorki i jeśli będę miała okazję, to na jakimś spotkaniu autorskim osobiście ją o to zapytam.

Na deser Wisia i Amisia: