„Król kłania się i zabija” - Herta Müller

Noblistka Herta Müller jest Niemką urodzoną i wychowaną w Rumunii w czasach Ceausescu. Żyje, analizuje, przeżywa, wspomina i przetrawia każdą chwilę spędzoną w dyktaturze. Te wspomnienia są tak intensywne, że nie może się od nich uwolnić, dopóki nie opisze ich wszystkich, nie spacyfikuje, nie obłaskawi, nie wypuści z siebie jak zatrutego, morowego powietrza. Po traumie tamtych lat autorka nie przypuszcza, że to kiedykolwiek nastąpi.

Jej proza niesie mocne i stanowcze przesłanie. Odsłania kulisy dzieciństwa spędzonego na wsi, stosunków rodzinnych, późniejszego prześladowania, upadek przyjaźni i totalne zniszczenie, jakie spowodował reżim w życiu Herty i całego narodu rumuńskiego. Pisana pięknymi poetyckimi zdaniami, przemyślanymi i trafnymi jak ostrze chirurga, który operuje na naszym mózgu. Trudno jest cokolwiek napisać, bo każdy język jest ubogi i nie dość precyzyjny w porównaniu do jej języka. Trafność nazwania i opisania myśli, które są, jak myślałam, moje, jest dla mnie odkrywcza, cenna i w jej prozie pociągająca.

Gdybym tak umiała, to byłyby moje słowa:

„Poszczególne chwile z przeszłości nie mogłyby paradować przede mną w tak jaskrawy sposób i tak nowej postaci, gdybym je przejrzała na wylot, gdy były przeżywanymi właśnie momentami. (...) Do dziś ogarnia mnie wstyd, jak mało wtedy rozumiałam. Dziwię się, w jak małym stopniu dostrzegałam w teraźniejszości bagaż, jaki przemijając, pozostawiała mi ona na przyszłość.”

Tego już w książce nie ma, ale zastanawialiście się, skąd biorą się dyktatorzy? I jak to się dzieje, że ludzie ci owładnięci żądzą mordowania i wywyższania się, znajdują wyznawców i poklask dla swoich poczynań. Nie odpowiem dziś na te pytania, ale może część odpowiedzi jest w historii dzieciństwa tego, który zgotował piekło za życia Hercie Müller i milionom jej rodaków.

Rumuński dyktator Nicolae Ceausescu urodził się na biednej rumuńskiej wsi, w wielodzietnej rodzinie. Jego ojciec pomimo skrajnego ubóstwa spłodził dziesięcioro dzieci, a ponieważ był alkoholikiem, wszystkie pieniądze, jakie wpadły mu w ręce, przepijał i rodzina żyła w skrajnej nędzy. Wszyscy gnieździli się zimą w jedynym ogrzewanym pokoju, nie było łóżek ani mebli, nie zmieściłyby się. Nie to było jednak najgorsze, nie jest tak, że skrajna nędza tworzy dyktatorów. Ojciec Nicolae był bardzo surowy, choć nie jest to trafne słowo. Bił swoje dzieci za najmniejsze przewinienie, a możemy się domyślać, że działał pod wpływem alkoholu, więc nie mogły być to przewinienia rzeczywiste. Dzieci musiały znosić terror i tortury we własnym domu. Niestety dla nich i dla ludzi w Rumuni ich matka była również niesprawiedliwie sroga. Ponieważ oboje rodzice byli „bardzo religijni” (matka bardziej i winiła swoje dzieci za to, że musi żyć z mężem pijakiem), bili swoje dzieci pod pozorem „wychowania, moralności i Boga”. Mały Nicolae nie otrzymał w swoim domu ani krzty tego, czego potrzebuje dziecko. Był pomiatany i lekceważony, bity, głodzony i cierpiał, marznąc z zimna. Dodatkowo wmawiano mu, że to dzieje się dla jego dobra. Mało tego: nic nie znaczył dla swoich rodziców, którzy nie wysilili się nawet, aby przy chrzczeniu spamiętać, jak nazywają się ich synowie; w tej rodzinie było dwóch chłopców o imieniu Nicolae. To właśnie wychodziło im najlepiej: nieustanne, bezmyślne płodzenie dzieci, którym mogli ofiarować tylko zniecierpliwienie, nadmierne wymagania, nędzę i brak miłości. Codziennością była niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa i bicie, bicie, bicie. Czy może dziwić, że Nicolae już jako młodzian był znany z niezwykłego okrucieństwa wobec zwierząt?

Nie wszyscy, którzy mieli takie dzieciństwo, stają się dyktatorami, ale ani jeden, który w dzieciństwie zaznał, choć trochę miłości, być nim nie może.

Przeczytam pozostałe książki Herty.

Źródło wiedzy: „Gdy runą mury milczenia” Alice Miller, Wikipedia

Na zdjęciach są młode sroczki dzień przed ostatecznym opuszczeniem gniazda. 
Pięknie wyglądają na tle różowej akacji. 
One dostały od rodziców wszystko, co trzeba.