"Koło życia" Elizabeth Kubler-Ross

Niedawno Baltazar Gąbka, a dziś „Koło życia – rozmowy o życiu i umieraniu” Elisabeth Kübler-Ross. Obie te lektury są w jakiś sposób dla mnie cenne. Każda inaczej.

Dr Elisabeth Kübler-Ross, urodzona w Szwajcarii w 1926 roku, w swojej autobiografii przedstawia się jako osoba niezwykle empatyczna, konsekwentna, poświęcająca się pracy dla innych oraz jako pionierka badań nad śmiercią i umieraniem. Swoją wydaną w 1969 roku książką "On death and dying" wywołała trwającą do dziś dyskusję nad życiem po śmierci, ale przede wszystkim przyczyniła się do zmiany traktowania umierających ludzi przez lekarzy.

Ona, której poczucie bezsilności i okrucieństwa było znane z dzieciństwa, potrafiła dostrzec w śmiertelnie chorych nadal czujące, głęboko nieszczęśliwe istoty ludzkie, które z powodu strachu i niewiedzy były okrutnie traktowane przez lekarzy, a często i przez swoich bliskich. Zatajano przed nimi prawdę, oszukiwano do ostatniej chwili, izolowano, ignorowano, unikano, faszerowano lekami psychotropowymi - to tylko niektóre ze sposobów. Rutyną było, że kiedy umierający na raka pacjent pytał: Czy ja umieram? w odpowiedzi słyszał od lekarza: Ach, niech pan się nie wygłupia.

Autorka zmieniła to swoją pełną oddania wieloletnią pracą. To cenię i podziwiam. Jednak w swojej autobiografii zawarła też wątki tak kontrowersyjne, jak te o duchu masującym jej krzyż, że nawet nie mam ochoty się z nimi mierzyć. Zamiast tego spróbuję odpowiedzieć sobie na moje ulubione pytanie: czego nauczyłam się z tej książki i jakie refleksje ona we mnie budzi?

EK-R zaobserwowała, że ludzie, którzy muszą zmierzyć się ze swoją lub swoich bliskich śmiertelną chorobą, lub ponoszą jakąkolwiek inną dotkliwą stratę, przechodzą przez podobne etapy. Zaczynają od szoku, zaprzeczenia, wściekłości i gniewu, by wejść w etap żalu i bólu. Potem targują się z Bogiem, czy losem (ale nigdy nie dotrzymują słowa!). Następnie popadają w depresję, zadając pytanie „dlaczego ja?, dlaczego mnie to spotkało?”, zamykają się w sobie, izolują od innych, by w końcu, jeśli udało im się przejść przez te wszystkie etapy, osiągnąć spokój i akceptację.

Wszystkie te fazy są naturalnym, zdrowym sposobem radzenia sobie z tak ogromnym ciężarem, jakim jest świadomość własnej nieuniknionej śmierci, czy śmierci bliskiej osoby.

EK-R pytana, czego nauczyła się od umierających ludzi, powtarzała zawsze, że nauczyła się od nich bardzo wiele o… życiu. Szczególnie ci, którzy pogodzili się z nieuchronnym, mieli do przekazania dużo o tym, co mogli zrobić, co powinni byli zrobić, czego nie zrobili, aż było za późno. To cenne dary i bezcenna lekcja dla żyjących. Ludzie ci byli niesamowicie wdzięczni za zainteresowanie, jakim ich obdarzała lekarka, za pytania, które im zadawała, za możliwość opowiedzenia o swoich uczuciach.

Czy nie jest tak, że często unikamy poważnych tematów i z kimś, kto jest w trudnej sytuacji, rozmawiamy o błahostkach, ponieważ boimy się go urazić, ale też nie wiemy, czy poradzimy sobie z taką rozmową? Chciałabym umieć inaczej, wierzę, że tylko szczera i autentyczna relacja ma wartość.

Podoba mi się w jej historii jeszcze coś. To niesamowite tak „czytać” własne życie, jak to zrobiła Elizabeth. Pod jego koniec potrafiła już wyraźnie zidentyfikować znaczące momenty i wydarzenia w swoim życiu, które ją ukształtowały i sprawiły, że stała się sobą. Wiele zrozumiała, wiele zobaczyła. I to mi imponuje. Uważała też, że żyjemy po to, aby się rozwijać i że wszystkie lekcje, jakie daje nam życie, możemy spożytkować dla naszego wzrostu i korzyści. To pogląd, który jest mi bliski.

Mimo tych niewątpliwych atutów Autorka jawi mi się jako osoba niezwykle samotna, niepotrafiąca nawiązywać autentycznych relacji, wbrew pozorom niemająca poczucia własnej wartości, która wciąż musi udowadniać, że nie jest „jednokilogramowym nic”, jak ją nazwano w momencie urodzin.

Przypuszczam, że mogła znowu się tak czuć, kiedy umierała w 2004 roku jako ciężko chora, sparaliżowana i zależna od innych osoba. Może właśnie w ten sposób jej życie zatoczyło koło, o którym pisała w swojej autobiografii. 

Kajtuś już od małego też wiele rozmyśla na różne tematy...